|
TURİZM MAĞAZACILIĞI ve FİNİKE
Turizm faaliyeti sadece turistlerin belirli bir yere tatile gidip oradaki otellerde konaklamasından ibaret olan bir faaliyet değildir. Turizm faaliyetine katılan kimse (turist) aynı zamanda gittiği bölgenin insanlarını, kültürünü, tarihi alt yapısını tanımak burada farklı deneyimler elde etmek isteğindedir. Bununla birlikte, turist bölgede alış-veriş de yapmaktadır. Burada yapılan alışverişlerin çok küçük bir kısmı zorunlu ihtiyaçların karşılanmasına yönelik iken bir kısmı da bölge kültürüne ait ürünlerin gerek kullanım/tüketim, gerek tatil hatırası olarak gerekse de hediye amaçlı satın alınmasından oluşmaktadır.
Turizm faaliyetine katılacak kişiler, bu faaliyete katılmadan önce faaliyetin tamamı için belirli bir bütçe (tatil bütçesi) tespit etmektedirler, bu bütçenin bir kısmı ulaşım, bir kısmı konaklama ve yeme-içme, diğer bir kısmı ise gezi ve alış-verişe ayrılmaktadır. Birçok ülke kültüründe tatile gidilen yerlerden eşe dosta çeşitli hediyeler götürmek gibi bir gelenek vardır. Tabiî ki bu kişiler sadece eşe dosta hediye almakla yetinmemekte aynı zamanda gidilen yerde uygun kalite ve fiyatta buldukları ürünleri de satın almaktadırlar. Sadece bu iki durum bile turizm sektörü içerisinde özel bir ticaret sektörü yaratmaktadır.
Basit bir dille açıklanmaya çalışılan bu ticaret alanındaki faaliyetler bu gün çok organize bir hale gelmiştir. Bu ticaret alanındaki eylemler bugün büyük oranda “turizm mağazası (diğer adıyla Shopping Sektörü)” olarak nitelenen işletmelerde gerçekleşmektedir.
Turizm Mağazacılığı Kavramı Nedir ?
Genel hatları itibariyle tarif etmek gerekirse, turizm mağazacılığı kavramı ile, turistik bir bölgede, turistlerin satın alımına sunulan, ağırlıklı olarak o bölgenin veya ülkenin yerel üretim yöntemleri doğrultusunda ortaya çıkarılan ürünlerin satıldığı perakende mağazaları ifade edilmektedir.
Tanımda dikkate sunulan birkaç önemli nokta vardır. Bunlar;
1. Mağazanın turistik bir bölgede –en azından turist çekebilecek bir bölgede– olması gerekmektedir,
2. Ürünlerin o bölgenin veya ülkenin yerel üretim yöntemleri ile ortaya çıkartılması gerekmektedir.
Birinci maddede yer alan durum bir zorunluluktur, ancak ikinci maddede yer alan durum bugün artık bir zorunluluk olmaktan çıkmıştır. Yani turizm mağazalarında satılacak ürünlerin “o bölgenin veya ülkenin yerel üretim yöntemleri ile ortaya çıkartılması” zorunluluk değildir, fakat bu durum ürüne artı değer katmaktadır,
Günümüz ekonomisi içerisinde “turizm mağazacılığı” olarak nitelenen bu kavramın geçmişi ve bugününden kısaca bahsetmek gerekirse şunlar söylenebilir;
Turizm mağazacılığı kavramı Osmanlı İmparatorluğu’nun klasik olarak adlandırılan döneminden başlamak üzere, Türkiye ekonomisinde sürekli olarak yer alan, gelir kazandırıcı bir sektör olarak kendisini göstermiştir. Her geçen yıl da turizm mağazacılığı sektörünün ekonomimizdeki önemi giderek artmaktadır. Günümüzde turizme ilişkin hizmet veren sektörler arasında karlılık bakımından en kuvvetli olabilecek sektörlerden birisi hatta belki de başlıcası turizm mağazacılığıdır.”
Bilhassa 1500’lü yıllarda Avrupa’da yavaş yavaş uyanan Oryantalist (Şarkiyatçı) düşüncenin genelde Doğu’yu ve aslında özelde Osmanlı İmparatorluğu’nu gayet gizemli, mistik ve farklı olarak tasarlayan biçiminden etkilenmesiyle çok farklı seyyah tiplerine de ev sahipliği yapmaya başladı. Ülke topraklarına sınır dışından gelen seyyahların sayıları arttıkça ve bu seyyahların Doğu’nun mistik ve gizemli ürünlerini ana yurtlarına götürme istekleri 16. yüzyıl’dan itibaren özel bir pazar meydana getirdi. Bedestenlerde ve kapalı çarşılardaki dükkanlar, tüm satışları içindeki payı çok büyük olmasa da, yurt dışından gelen seyyahlara yaptıkları turistik satışlardan azımsanamayacak ölçüde gelir elde etmeye başladılar.
Kentlerde, ya da bir tür sipariş sistemiyle köylerde üretilen pek çok yerel ürün bu dükkânlara aktarılıyordu. Tekstil, deri, halı ve madeni ürünler belli başlı Osmanlı kentlerinde ülke dışından gelen ziyaretçilere Doğu’yu simgeleyen çeşitli egzotik ürünler halinde ve çok farklı seçenekler şeklinde sunuluyordu. Bu ticaretten hem bedesten ve kapalı çarşıda dükkânları bulunan esnaf, hem de bu dükkânlara mal üreten köylüler gelir elde etmekteydi. Devlet de bu alışverişten vergisini alıyordu. 16.yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğunu görmeye gelen çeşitli seyyahların anı kitaplarında ülke dışından gelenler için ürünler satan dükkânlardan sık sık bahsedilir.
Osmanlı İmparatorluğunun klasik döneminden bu yana varlığını sürdüren ve yıllar geçtikçe bu topraklara getirdiği geliri ve dolayısıyla istihdamı, ekonomideki canlılığı arttıran turizm mağazacılığı Cumhuriyet döneminde de varlığını Kapalı Çarşı ile sürdürdü. Cumhuriyet dönemindeki bu yapılanma, Osmanlı İmparatorluğu’nun bedesten ve kapalı çarşılarından bugüne gelen gelenek bağlamında Kapalı Çarşı’da başlasa da, özellikle son 25 yılda büyük aşamalar geçirdi ve dönüşümünü çok daha büyük metrekareler üzerine kurulan ve artık Kapalı Çarşı dışına taşan yeni mağazalarda gelişimini sürdürdü.
Zaman içerisinde Kapalı Çarşı dışına taşan turizm mağazacılığı sektörü, artık İstanbul’un dışında, turistlerin tercih ettiği bir çok ile yayılmış, küçük çaplı esnaf faaliyeti olmaktan çıkıp daha kapsamlı ve kompleks yatırımları bünyesinde barındıran, ciddi sermayeler ile kurulan ve işletilen, bir yıllık bir dönemde yerine ve durumuna göre milyonlarca turist tarafından ziyaret edilen yerler haline gelmiştir.
ALKİN, E. (Prof.Dr.), ALPAY, Y. “Türkiye’de Geçmişten Bugüne Turizmin Evrimi ve Turizm Mağazacılığı” s.47. (http://www.scribd.com/doc/21162209/Turizm-Mağazacıları erişim tarihi: 20.08.2010)
ALKİN, E. (Prof.Dr.), ALPAY, Y. “Türkiye’de Geçmişten Bugüne Turizmin Evrimi ve Turizm Mağazacılığı” s.55-58. (http://www.scribd.com/doc/21162209/Turizm-Mağazacıları erişim tarihi: 20.08.2010)
ALKİN, E. (Prof.Dr.), ALPAY, Y. “Türkiye’de Geçmişten Bugüne Turizmin Evrimi ve Turizm Mağazacılığı” s.55-58. (http://www.scribd.com/doc/21162209/Turizm-Mağazacıları erişim tarihi: 20.08.2010)
ALKİN, E. (Prof.Dr.), ALPAY, Y. “Türkiye’de Geçmişten Bugüne Turizmin Evrimi ve Turizm Mağazacılığı” s.55-58. (http://www.scribd.com/doc/21162209/Turizm-Mağazacıları erişim tarihi: 20.08.2010)
Pekiyi turizm mağazaları nasıl kurulmakta ve işletilmektedir ?
Turizm mağazalarının kurulması ve işletilmesi genel olarak üç aşamada özetlenebilir.
1. Turizm mağazalarının kuruluş yerinin seçiminde en önemli faktör seçilen yere alışveriş yapacak turistlerin çekilebilmesidir. Bunu yapabilmenin iki yolu vardır.
a) Eğer turizm mağazası yapılması düşünülen yer turistlerin sürekli var oldukları bir alanda değil ise mağazaya turist çekmek için tur operatörleri ve seyahat acenteleri ile satış üzerinden komisyon, müşteri başına ücret gibi çeşitli yöntemlerle anlaşılarak turistlerin getirilmesi sağlanmaktadır. Eğer bu alternatif değerlendirilecek ise, yatırım öncesinde mutlaka, bölgedeki tur operatörleri ve seyahat acentaları ile fikir alışverişinde bulunulmalıdır.
b) Turizm mağazasının turistlerin yoğun olarak bulunduğu yerlerde kurulması yoluna gidilmektedir.
2. Turizm mağazasının yeri tespit edildikten sonra, mağaza kompleksinin nasıl bir yapıda olması gerektiğine karar verilmesi gerekmektedir. Turizm mağazası olarak inşa edilecek kompleksler için çok farklı çeşitlerde tasarımlar yapmak mümkündür. Ancak kompleks bünyesinde genel olarak bulunması gereken özellikler kabaca şu şekildedir;
a. Ana mağaza binası içerisinde birden çok, çeşitli ebatlarda hazırlanmış dükkanlar,
b. Yeme-içme işletmeleri,
c. Turistlerin çocukları için eğlence alanları,
d. Belirli sayıda otobüsün aynı anda yolcu indirip bindirebileceği ve park edebileceği genişlikte bir otopark.
3. Turistlerin turizm mağazasına aktarımı için yatırım öncesinde görüşmeler yapılan ve anlaşmalar imzalanan tur operatörleri ve seyahat acentalarının turist getirmelerinin sağlanması.
Turizm Mağazalarında Ne Tür Ürün Ve Hizmetlere Yer Verilmektedir ?
Ülkemizdeki turizm mağazaları içerisinde başlıca aşağıdaki ürün ve hizmetler yer almaktadır.
1. Deri ve Kürk ürünleri (Deri ceket, mont pantolon v.b., kürk ürünleri, ayakkabı, saraciye ürünleri gibi…) satış üniteleri.
2. Kuyum ürünleri (Her çeşit lüks takılar ve yerel tasarım takı ürünleri) satış üniteleri.
3. Halı (Gerek ülkemizde üretilen gerek İran gibi ülkelerden ithal edilen halılar) satış üniteleri.
4. Tekstil ürünleri (Her türlü tekstil ürünü, pahalı takım elbiselerden ekonomik tişörtlere kadar) satış üniteleri.
5. Baharat, Türk lokumu ve Türk kahvesi gibi yerel ürünlerin satış üniteleri.
6. Hediyelik eşya (Kartpostaldan, nargileye kadar) satış üniteleri.
7. Restaurant, cafe, pastane gibi yiyecek-içecek işletmeleri.
Yukarıda sayılan ürün ve hizmetlerin yelpazesini genişletmek mümkündür. Ancak konuyla ilgili bazı istatistiklere yer verilmesinin, fikri daha da somutlaştıracağını düşünüyorum.
İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin (İTKİB) 8 Mart 2010 tarihinde Tuzla’da gerçekleştirdiği “13. Deri Sektörü Değerlendirme Toplantısı”nda sundukları istatistiklere göre yukarıda saydığımız ürünler içerisinden sadece deri ve deri mamullerinde 2009 yılındaki ihracat rakamımız tamı tamına 837,457,775 Amerikan Doları’dır. Bu rakam global ekonomik kriz öncesinde yani 2008 yılında 1 milyar Amerikan Doları’nın üzerinde idi. Bu istatistik ülkelere göre incelendiğinde ihracatın yapıldığı ülkelerden birinci sırada Rusya Federasyonu’nun ikinci sırada ise Almanya Federal Cumhuriyeti’nin geldiği görülmektedir. Bu iki ülke aynı zamanda yıllardır Antalya iline en çok turistin geldiği ilk iki ülkedir. Yine aynı istatistiklerden sadece halı ve yer kaplamaları ürünlerinin 2009 yılındaki ihracat rakamı ise 1 milyar 75 milyon Amerikan Doları civarında olduğu görülmektedir.
Turizm mağazacılığı sektörünün diğer en önemli avantajı ise “yerinden ihracat” yöntemi ile çalışmasıdır. Normal ihracat durumunda, satılacak ürünler Türkiye’den ürünün satılacağı veya satıldığı ülkelere nakil edilirken, yerinden ihracat durumunda böyle bir uygulama olamamakta, müşteri ürünü ülkenizde satın almaktadır. Bu durumun göz ardı edilemeyecek bir çok ekonomik fayda ve kolaylığı bulunmaktadır.
Turizm Mağazacılığı Finike’de Gerçekleştirilebilir mi?
- Evet, turizm mağazacılığı Finike’de gerçekleştirilebilir.
Konuyu “Turizm mağazaları nasıl kurulmakta ve işletilmektedir?” başlığı altında tanımladığım sıra ile açıklamak mümkündür, buna göre;
Öncelikle bölgedeki tur operatörleri ve seyahat acenteleri ile görüşülerek böyle bir yatırımın gerçekleşmesi durumunda, tesis edilecek olan turizm mağazası kompleksine turist getirme koşulları incelenmelidir.
Tur operatörleri ve seyahat acentelerinden olumlu bir geri dönüş alınması durumunda turizm mağazası için bölgede uygun bir yere karar verilmelidir.
Ardından mağaza kompleksinin sahip olması gereken genel özellikler ve bölgenin özellikleri dikkate alınarak mağaza kompleksinin inşasına başlanması gerekmektedir.
Burada en önemli aşama turistlerin buraya nasıl çekileceğidir ki bu açıdan Finike bölgesi önemli fırsat avantajlarına sahiptir. Öncelikle yakın mesafede turist sayısı sürekli değişen bir konaklama işletmeleri kaynağı bulunmaktadır. Turistlerin Finike’de konakladıkları zaman diliminde turizm mağazasını ziyaret etmeleri sağlanabilir. Bölgedeki otellerin dışında Finike Marina’da kalan yabancılar da göz ardı edilmemelidir.
Ancak Finike’nin en önemli avantajı, bölgedeki birçok antik kentin yol güzergahında yer almasıdır. Bunlardan en önemlisi ağırlıklı olarak Rus turistlerin ziyaret ettikleri Demre’deki Noel Baba’dır. Yine aynı şekilde Demre’de bulunan Myra antik kenti önemli bir turistik çekiciliğe sahiptir ve bu noktalara Antalya’nın dört bir tarafındaki otellerde konaklayan turistler Finike’den geçerek gitmektedirler.
Konu ile ilgili bazı istatistiklere bakılarak aslında ne büyük bir kaynağa sahip olduğumuzu açıklamak daha aydınlatıcı olacaktır. Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün 2009 yılı istatistiklerine baktığımızda, sadece Demre’deki Noel Baba’yı ziyarete gelen turist sayısının 386,228 kişi olduğunu görmekteyiz. Noel Baba’nın 2008 yılındaki ziyaretçi sayısı ise 438,200 kişi idi. 2010 yılının Ocak – Temmuz ayları arasındaki ziyaretçi sayısının ise 226,525 kişi olduğunu görüyoruz.
Sözü edilen turistlerin ne kadarının hangi ilden geldiği yönünde bir istatistik olmamakla beraber, Muğla bölgesinin çok büyük oranda İngiliz turistler tarafından tercih edildiğini göz önüne alarak bir yorum yapmak gerekirse, Noel Baba’yı ziyaret eden turistlerin çok büyük çoğunluğunun Antalya bölgesindeki otellerden Demre’ye gittiklerini, yani Finike bölgesinden geçtiklerini görebiliriz. 2009 yılında Noel Baba’yı ziyaret eden 386,228 turistin yalnız 350.000’inin Antalya’daki otellerden geldiklerini yani Finike bölgesinden geçerek Demre’ye ulaştıklarını dikkate alırsak ve her turistin bu yolculuğa çıkarken en kötü ihtimalle sadece Noel Baba ziyareti için, orada harcamak üzere ortalama 20 Amerikan Doları kadar bütçe ayırdıklarını var sayarsak, kaba bir tabirle, toplam 7,000,000 Amerikan Doları’nın geçen yıl Finike’nin içinden geçip gittiği ve bizim büyük olasılıkla bu durumdan haberdar olmadığımız gerçeğine ulaşmış oluruz.
Aynı sayıda turistin, otellerinden Noel Baba ziyaretlerine alış-veriş turu ilave edilerek çıkarıldıklarını (Yani otelde kalan turiste satılan tur programı içerisinde, örneğin; 1 saatlik bir Noel Baba Ziyareti, 1 saatlik bir Myra antik kenti ziyareti, 1 saatlik bir Arykanda antik kenti ziyareti, ve bunlara ilaveten 1 saatlik bir alış-veriş merkezi – turizm mağazası- ziyaretini paket olarak sunmaları durumu) düşünürsek, alış-veriş turunu değerlendirmek isteyecek turistlerin bu günübirlik ziyarete daha fazla bütçe ayıracaklarını görürüz.
350.000 kişilik grubun bu pakete, bu durumda en kötü ihtimalle ortalama 50 Amerikan Doları ayırdıklarını var sayarsak (Bir turist hiçbir şey satın almazken diğer bir turist 15.000 Amerikan Doları karşılığında bir kürk, veya 20 Amerikan Doları karşılığında bir paket Türk Kahvesi satın alarak döviz bırakabilmektedir.) karşımıza 17,500,000 Amerikan Doları gibi bir rakam çıkmaktadır. Bu rakamda bir ekonomik potansiyelin Finike bölgesi ekonomisi için oldukça büyük olduğu tartışmasızdır.
Daha önce de ifade edildiği gibi, turistlerin bu turizm mağazasına çekilebilmesi için tur operatörleri ve seyahat acenteleri ile görüşülerek bölgede yapılacak böyle bir yatırım durumunda onların da tutumu değerlendirmeye alınmalıdır. Bu yatırım hem onlar için hem bölge için şüphesiz önemli bir kaynak olacaktır.
Sizce her yıl önümüzden geçen yaklaşık 350,000 turiste Finike bölgesinde bir saatlik alış-veriş molası verdirmek olanaksız mı görünüyor ?
“Türkiye ve Dünya’da Deri ve Deri Ürünleri Sektörünün Güncel Durumu 13. Deri Sektörü Değerlendirme Toplantısı” 8 Mart 2010 Tuzla, İTKİB Genel Sekreterliği, AR&GE ve Mevzuat Şubesi, s. 4.
2008 yılında Noel Baba’ya 484,447 ziyaretçi giderken, aynı yıl Arykanda’ya yalnız 4,037 ziyaretçi, Limyra’ya ise 463 ziyaretçi gitmiştir. Bu sayılar Arykanda ve Limyra gibi servetlerimizin yeterince iyi tanıtılamadığını ve değerlendirilemediğini düşündürmektedir.
|
Bize Ulaşın
Antalya 26°°C
Teşekkürederiz...
